|
פפ |
וַיְדַבֵּ֧ר |
vay·dab·bér |
אֲדֹנָ֛י |
’ă·dó·nay |
אֶל־מֹשֶׁ֖ה |
’el-mó·she |
בְּעַֽרְבֹ֣ת |
be·‘ar·vót |
מוֹאָ֑ב |
mó·’av |
עַל־יַרְדֵּ֥ן |
‘al-yar·dén |
יְרֵח֖וֹ |
ye·ré·ḥó |
לֵאמֹֽר׃ |
lé·mór |
2
צַו֮ |
tsav |
אֶת־בְּנֵ֣י |
’et-be·né |
יִשְׂרָאֵל֒ |
yis·ra·’él |
וְנָתְנ֣וּ |
ve·na·te·nu |
לַלְוִיִּ֗ם |
lal·viy·yim |
מִֽנַּחֲלַ֛ת |
min·na·ḥă·lat |
אֲחֻזָּתָ֖ם |
’ă·ḥuz·za·tam |
עָרִ֣ים |
‘a·rím |
לָשָׁ֑בֶת |
la·sha·vet |
וּמִגְרָ֗שׁ |
u·mig·rash |
לֶֽעָרִים֙ |
le·‘a·rím |
סְבִיבֹ֣תֵיהֶ֔ם |
se·ví·vó·té·hem |
תִּתְּנ֖וּ |
tit·te·nu |
לַלְוִיִּֽם׃ |
lal·viy·yim |
3
וְהָי֧וּ |
ve·ha·yu |
הֶֽעָרִ֛ים |
he·‘a·rím |
לָהֶ֖ם |
la·hem |
לָשָׁ֑בֶת |
la·sha·vet |
וּמִגְרְשֵׁיהֶ֗ם |
u·mig·re·shé·hem |
יִהְי֤וּ |
yih·yu |
לִבְהֶמְתָּם֙ |
liv·hem·tam |
וְלִרְכֻשָׁ֔ם |
ve·lir·khu·sham |
וּלְכֹ֖ל |
ul·khól |
חַיָּתָֽם׃ |
ḥay·ya·tam |
4
וּמִגְרְשֵׁי֙ |
u·mig·re·shé |
הֶֽעָרִ֔ים |
he·‘a·rím |
אֲשֶׁ֥ר |
’ă·sher |
תִּתְּנ֖וּ |
tit·te·nu |
לַלְוִיִּ֑ם |
lal·viy·yim |
מִקִּ֤יר |
mik·kír |
הָעִיר֙ |
ha·‘ír |
וָח֔וּצָה |
va·ḥu·tsa |
אֶ֥לֶף |
’e·lef |
אַמָּ֖ה |
’am·ma |
סָבִֽיב׃ |
sa·vív |
5
וּמַדֹּתֶ֞ם |
u·mad·dó·tem |
מִח֣וּץ |
mi·ḥuts |
לָעִ֗יר |
la·‘ír |
אֶת־פְּאַת־קֵ֣דְמָה |
’et-pe·’at-kéd·ma |
אַלְפַּ֪יִם |
’al·pa·yim |
בָּֽאַמָּ֟ה |
ba·’am·ma |
וְאֶת־פְּאַת־נֶ֩גֶב֩ |
ve·’et-pe·’at-ne·gev |
אַלְפַּ֨יִם |
’al·pa·yim |
בָּאַמָּ֜ה |
ba·’am·ma |
וְאֶת־פְּאַת־יָ֣ם׀ |
ve·’et-pe·’at-yam |
אַלְפַּ֣יִם |
’al·pa·yim |
בָּֽאַמָּ֗ה |
ba·’am·ma |
וְאֵ֨ת |
ve·’ét |
פְּאַ֥ת |
pe·’at |
צָפ֛וֹן |
tsa·fón |
אַלְפַּ֥יִם |
’al·pa·yim |
בָּאַמָּ֖ה |
ba·’am·ma |
וְהָעִ֣יר |
ve·ha·‘ír |
בַּתָּ֑וֶךְ |
bat·ta·vekh |
זֶ֚ה |
ze |
יִהְיֶ֣ה |
yih·ye |
לָהֶ֔ם |
la·hem |
מִגְרְשֵׁ֖י |
mig·re·shé |
הֶעָרִֽים׃ |
he·‘a·rím |
6
וְאֵ֣ת |
ve·’ét |
הֶֽעָרִ֗ים |
he·‘a·rím |
אֲשֶׁ֤ר |
’ă·sher |
תִּתְּנוּ֙ |
tit·te·nu |
לַלְוִיִּ֔ם |
lal·viy·yim |
אֵ֚ת |
’ét |
שֵׁשׁ־עָרֵ֣י |
shésh-‘a·ré |
הַמִּקְלָ֔ט |
ham·mik·lat |
אֲשֶׁ֣ר |
’ă·sher |
תִּתְּנ֔וּ |
tit·te·nu |
לָנֻ֥ס |
la·nus |
שָׁ֖מָּה |
sham·ma |
הָרֹצֵ֑חַ |
ha·ró·tsé·aḥ |
וַעֲלֵיהֶ֣ם |
va·‘ă·lé·hem |
תִּתְּנ֔וּ |
tit·te·nu |
אַרְבָּעִ֥ים |
’ar·ba·‘ím |
וּשְׁתַּ֖יִם |
ush·ta·yim |
עִֽיר׃ |
‘ír |
7
כׇּל־הֶעָרִ֗ים |
kol-he·‘a·rím |
אֲשֶׁ֤ר |
’ă·sher |
תִּתְּנוּ֙ |
tit·te·nu |
לַלְוִיִּ֔ם |
lal·viy·yim |
אַרְבָּעִ֥ים |
’ar·ba·‘ím |
וּשְׁמֹנֶ֖ה |
ush·mó·ne |
עִ֑יר |
‘ír |
אֶתְהֶ֖ן |
’et·hen |
וְאֶת־מִגְרְשֵׁיהֶֽן׃ |
ve·’et-mig·re·shé·hen |
8
וְהֶֽעָרִ֗ים |
ve·he·‘a·rím |
אֲשֶׁ֤ר |
’ă·sher |
תִּתְּנוּ֙ |
tit·te·nu |
מֵאֲחֻזַּ֣ת |
mé·’ă·ḥuz·zat |
בְּנֵי־יִשְׂרָאֵ֔ל |
be·né-yis·ra·’él |
מֵאֵ֤ת |
mé·’ét |
הָרַב֙ |
ha·rav |
תַּרְבּ֔וּ |
tar·bu |
וּמֵאֵ֥ת |
u·mé·’ét |
הַמְעַ֖ט |
ham·‘at |
תַּמְעִ֑יטוּ |
tam·‘í·tu |
אִ֗ישׁ |
’ísh |
כְּפִ֤י |
ke·fí |
נַחֲלָתוֹ֙ |
na·ḥă·la·tó |
אֲשֶׁ֣ר |
’ă·sher |
יִנְחָ֔לוּ |
yin·ḥa·lu |
יִתֵּ֥ן |
yit·tén |
מֵעָרָ֖יו |
mé·‘a·rav |
לַלְוִיִּֽם׃ |
lal·viy·yim |
9
|
פפ |
וַיְדַבֵּ֥ר |
vay·dab·bér |
אֲדֹנָ֖י |
’ă·dó·nay |
אֶל־מֹשֶׁ֥ה |
’el-mó·she |
לֵּאמֹֽר׃ |
llé·mór |
10
דַּבֵּר֙ |
dab·bér |
אֶל־בְּנֵ֣י |
’el-be·né |
יִשְׂרָאֵ֔ל |
yis·ra·’él |
וְאָמַרְתָּ֖ |
ve·’a·mar·ta |
אֲלֵהֶ֑ם |
’ă·lé·hem |
כִּ֥י |
kí |
אַתֶּ֛ם |
’at·tem |
עֹבְרִ֥ים |
‘ó·ve·rím |
אֶת־הַיַּרְדֵּ֖ן |
’et-hay·yar·dén |
אַ֥רְצָה |
’ar·tsa |
כְּנָֽעַן׃ |
ke·na·‘an |
11
וְהִקְרִיתֶ֤ם |
ve·hik·rí·tem |
לָכֶם֙ |
la·khem |
עָרִ֔ים |
‘a·rím |
עָרֵ֥י |
‘a·ré |
מִקְלָ֖ט |
mik·lat |
תִּהְיֶ֣ינָה |
tih·ye·na |
לָכֶ֑ם |
la·khem |
וְנָ֥ס |
ve·nas |
שָׁ֙מָּה֙ |
sham·ma |
רֹצֵ֔חַ |
ró·tsé·aḥ |
מַכֵּה־נֶ֖פֶשׁ |
mak·ké-ne·fesh |
בִּשְׁגָגָֽה׃ |
bish·ga·ga |
12
וְהָי֨וּ |
ve·ha·yu |
לָכֶ֧ם |
la·khem |
הֶעָרִ֛ים |
he·‘a·rím |
לְמִקְלָ֖ט |
le·mik·lat |
מִגֹּאֵ֑ל |
mig·gó·’él |
וְלֹ֤א |
ve·ló |
יָמוּת֙ |
ya·mut |
הָרֹצֵ֔חַ |
ha·ró·tsé·aḥ |
עַד־עׇמְד֛וֹ |
‘ad-‘om·dó |
לִפְנֵ֥י |
lif·né |
הָעֵדָ֖ה |
ha·‘é·da |
לַמִּשְׁפָּֽט׃ |
lam·mish·pat |
13
וְהֶעָרִ֖ים |
ve·he·‘a·rím |
אֲשֶׁ֣ר |
’ă·sher |
תִּתֵּ֑נוּ |
tit·té·nu |
שֵׁשׁ־עָרֵ֥י |
shésh-‘a·ré |
מִקְלָ֖ט |
mik·lat |
תִּהְיֶ֥ינָה |
tih·ye·na |
לָכֶֽם׃ |
la·khem |
14
אֵ֣ת׀ |
’ét |
שְׁלֹ֣שׁ |
she·lósh |
הֶעָרִ֗ים |
he·‘a·rím |
תִּתְּנוּ֙ |
tit·te·nu |
מֵעֵ֣בֶר |
mé·‘é·ver |
לַיַּרְדֵּ֔ן |
lay·yar·dén |
וְאֵת֙ |
ve·’ét |
שְׁלֹ֣שׁ |
she·lósh |
הֶֽעָרִ֔ים |
he·‘a·rím |
תִּתְּנ֖וּ |
tit·te·nu |
בְּאֶ֣רֶץ |
be·’e·rets |
כְּנָ֑עַן |
ke·na·‘an |
עָרֵ֥י |
‘a·ré |
מִקְלָ֖ט |
mik·lat |
תִּהְיֶֽינָה׃ |
tih·ye·na |
15
לִבְנֵ֣י |
liv·né |
יִשְׂרָאֵ֗ל |
yis·ra·’él |
וְלַגֵּ֤ר |
ve·lag·gér |
וְלַתּוֹשָׁב֙ |
ve·lat·tó·shav |
בְּתוֹכָ֔ם |
be·tó·kham |
תִּהְיֶ֛ינָה |
tih·ye·na |
שֵׁשׁ־הֶעָרִ֥ים |
shésh-he·‘a·rím |
הָאֵ֖לֶּה |
ha·’él·le |
לְמִקְלָ֑ט |
le·mik·lat |
לָנ֣וּס |
la·nus |
שָׁ֔מָּה |
sham·ma |
כׇּל־מַכֵּה־נֶ֖פֶשׁ |
kol-mak·ké-ne·fesh |
בִּשְׁגָגָֽה׃ |
bish·ga·ga |
16
וְאִם־בִּכְלִ֨י |
ve·’im-bikh·lí |
בַרְזֶ֧ל |
var·zel |
|
מ:פסק |
הִכָּ֛הוּ |
hik·ka·hu |
וַיָּמֹ֖ת |
vay·ya·mót |
רֹצֵ֣חַֽ |
ró·tsé·aḥ |
ה֑וּא |
hu |
מ֥וֹת |
mót |
יוּמַ֖ת |
yu·mat |
הָרֹצֵֽחַ׃ |
ha·ró·tsé·aḥ |
17
וְאִ֡ם |
ve·’im |
בְּאֶ֣בֶן |
be·’e·ven |
יָד֩ |
yad |
אֲשֶׁר־יָמ֨וּת |
’ă·sher-ya·mut |
בָּ֥הּ |
bah |
הִכָּ֛הוּ |
hik·ka·hu |
וַיָּמֹ֖ת |
vay·ya·mót |
רֹצֵ֣חַֽ |
ró·tsé·aḥ |
ה֑וּא |
hu |
מ֥וֹת |
mót |
יוּמַ֖ת |
yu·mat |
הָרֹצֵֽחַ׃ |
ha·ró·tsé·aḥ |
18
א֡וֹ |
’ó |
בִּכְלִ֣י |
bikh·lí |
עֵֽץ־יָד֩ |
‘éts-yad |
אֲשֶׁר־יָמ֨וּת |
’ă·sher-ya·mut |
בּ֥וֹ |
bó |
הִכָּ֛הוּ |
hik·ka·hu |
וַיָּמֹ֖ת |
vay·ya·mót |
רֹצֵ֣חַֽ |
ró·tsé·aḥ |
ה֑וּא |
hu |
מ֥וֹת |
mót |
יוּמַ֖ת |
yu·mat |
הָרֹצֵֽחַ׃ |
ha·ró·tsé·aḥ |
19
גֹּאֵ֣ל |
gó·’él |
הַדָּ֔ם |
had·dam |
ה֥וּא |
hu |
יָמִ֖ית |
ya·mít |
אֶת־הָרֹצֵ֑חַ |
’et-ha·ró·tsé·aḥ |
בְּפִגְעוֹ־ב֖וֹ |
be·fig·‘ó-vó |
ה֥וּא |
hu |
יְמִתֶֽנּוּ׃ |
ye·mi·ten·nu |
20
וְאִם־בְּשִׂנְאָ֖ה |
ve·’im-be·sin·’a |
יֶהְדֳּפֶ֑נּוּ |
yeh·dŏ·fen·nu |
אֽוֹ־הִשְׁלִ֥יךְ |
’ó-hish·líkh |
עָלָ֛יו |
‘a·lav |
בִּצְדִיָּ֖ה |
bits·diy·ya |
וַיָּמֹֽת׃ |
vay·ya·mót |
21
א֣וֹ |
’ó |
בְאֵיבָ֞ה |
ve·’é·va |
הִכָּ֤הוּ |
hik·ka·hu |
בְיָדוֹ֙ |
ve·ya·dó |
וַיָּמֹ֔ת |
vay·ya·mót |
מֽוֹת־יוּמַ֥ת |
mót-yu·mat |
הַמַּכֶּ֖ה |
ham·mak·ke |
רֹצֵ֣חַֽ |
ró·tsé·aḥ |
ה֑וּא |
hu |
גֹּאֵ֣ל |
gó·’él |
הַדָּ֗ם |
had·dam |
יָמִ֛ית |
ya·mít |
אֶת־הָרֹצֵ֖חַ |
’et-ha·ró·tsé·aḥ |
בְּפִגְעוֹ־בֽוֹ׃ |
be·fig·‘ó-vó |
22
וְאִם־בְּפֶ֥תַע |
ve·’im-be·fe·ta‘ |
בְּלֹא־אֵיבָ֖ה |
be·ló-’é·va |
הֲדָפ֑וֹ |
hă·da·fó |
אוֹ־הִשְׁלִ֥יךְ |
’ó-hish·líkh |
עָלָ֛יו |
‘a·lav |
כׇּל־כְּלִ֖י |
kol-ke·lí |
בְּלֹ֥א |
be·ló |
צְדִיָּֽה׃ |
tse·diy·ya |
23
א֣וֹ |
’ó |
בְכׇל־אֶ֜בֶן |
ve·khol-’e·ven |
אֲשֶׁר־יָמ֥וּת |
’ă·sher-ya·mut |
בָּהּ֙ |
bah |
בְּלֹ֣א |
be·ló |
רְא֔וֹת |
re·’ót |
וַיַּפֵּ֥ל |
vay·yap·pél |
עָלָ֖יו |
‘a·lav |
וַיָּמֹ֑ת |
vay·ya·mót |
וְהוּא֙ |
ve·hu |
לֹא־אוֹיֵ֣ב |
ló-’ó·yév |
ל֔וֹ |
ló |
וְלֹ֥א |
ve·ló |
מְבַקֵּ֖שׁ |
me·vak·késh |
רָעָתֽוֹ׃ |
ra·‘a·tó |
24
וְשָֽׁפְטוּ֙ |
ve·sha·fe·tu |
הָֽעֵדָ֔ה |
ha·‘é·da |
בֵּ֚ין |
bén |
הַמַּכֶּ֔ה |
ham·mak·ke |
וּבֵ֖ין |
u·vén |
גֹּאֵ֣ל |
gó·’él |
הַדָּ֑ם |
had·dam |
עַ֥ל |
‘al |
הַמִּשְׁפָּטִ֖ים |
ham·mish·pa·tím |
הָאֵֽלֶּה׃ |
ha·’él·le |
25
וְהִצִּ֨ילוּ |
ve·hits·tsí·lu |
הָעֵדָ֜ה |
ha·‘é·da |
אֶת־הָרֹצֵ֗חַ |
’et-ha·ró·tsé·aḥ |
מִיַּד֮ |
miy·yad |
גֹּאֵ֣ל |
gó·’él |
הַדָּם֒ |
had·dam |
וְהֵשִׁ֤יבוּ |
ve·hé·shí·vu |
אֹתוֹ֙ |
’ó·tó |
הָֽעֵדָ֔ה |
ha·‘é·da |
אֶל־עִ֥יר |
’el-‘ír |
מִקְלָט֖וֹ |
mik·la·tó |
אֲשֶׁר־נָ֣ס |
’ă·sher-nas |
שָׁ֑מָּה |
sham·ma |
וְיָ֣שַׁב |
ve·ya·shav |
בָּ֗הּ |
bah |
עַד־מוֹת֙ |
‘ad-mót |
הַכֹּהֵ֣ן |
hak·kó·hén |
הַגָּדֹ֔ל |
hag·ga·dól |
אֲשֶׁר־מָשַׁ֥ח |
’ă·sher-ma·shaḥ |
אֹת֖וֹ |
’ó·tó |
בְּשֶׁ֥מֶן |
be·she·men |
הַקֹּֽדֶשׁ׃ |
hak·kó·desh |
26
וְאִם־יָצֹ֥א |
ve·’im-ya·tsó |
יֵצֵ֖א |
yé·tsé |
הָרֹצֵ֑חַ |
ha·ró·tsé·aḥ |
אֶת־גְּבוּל֙ |
’et-ge·vul |
עִ֣יר |
‘ír |
מִקְלָט֔וֹ |
mik·la·tó |
אֲשֶׁ֥ר |
’ă·sher |
יָנ֖וּס |
ya·nus |
שָֽׁמָּה׃ |
sham·ma |
27
וּמָצָ֤א |
u·ma·tsa |
אֹתוֹ֙ |
’ó·tó |
גֹּאֵ֣ל |
gó·’él |
הַדָּ֔ם |
had·dam |
מִח֕וּץ |
mi·ḥuts |
לִגְב֖וּל |
lig·vul |
עִ֣יר |
‘ír |
מִקְלָט֑וֹ |
mik·la·tó |
וְרָצַ֞ח |
ve·ra·tsaḥ |
גֹּאֵ֤ל |
gó·’él |
הַדָּם֙ |
had·dam |
אֶת־הָ֣רֹצֵ֔חַ |
’et-ha·ró·tsé·aḥ |
אֵ֥ין |
’én |
ל֖וֹ |
ló |
דָּֽם׃ |
dam |
28
כִּ֣י |
kí |
בְעִ֤יר |
ve·‘ír |
מִקְלָטוֹ֙ |
mik·la·tó |
יֵשֵׁ֔ב |
yé·shév |
עַד־מ֖וֹת |
‘ad-mót |
הַכֹּהֵ֣ן |
hak·kó·hén |
הַגָּדֹ֑ל |
hag·ga·dól |
וְאַחֲרֵ֥י |
ve·’a·ḥă·ré |
מוֹת֙ |
mót |
הַכֹּהֵ֣ן |
hak·kó·hén |
הַגָּדֹ֔ל |
hag·ga·dól |
יָשׁוּב֙ |
ya·shuv |
הָרֹצֵ֔חַ |
ha·ró·tsé·aḥ |
אֶל־אֶ֖רֶץ |
’el-’e·rets |
אֲחֻזָּתֽוֹ׃ |
’ă·ḥuz·za·tó |
29
וְהָי֨וּ |
ve·ha·yu |
אֵ֧לֶּה |
’él·le |
לָכֶ֛ם |
la·khem |
לְחֻקַּ֥ת |
le·ḥuk·kat |
מִשְׁפָּ֖ט |
mish·pat |
לְדֹרֹתֵיכֶ֑ם |
le·dó·ró·té·khem |
בְּכֹ֖ל |
be·khól |
מוֹשְׁבֹתֵיכֶֽם׃ |
mó·she·vó·té·khem |
30
כׇּ֨ל־מַכֵּה־נֶ֔פֶשׁ |
kol-mak·ké-ne·fesh |
לְפִ֣י |
le·fí |
עֵדִ֔ים |
‘é·dím |
יִרְצַ֖ח |
yir·tsaḥ |
אֶת־הָרֹצֵ֑חַ |
’et-ha·ró·tsé·aḥ |
וְעֵ֣ד |
ve·‘éd |
אֶחָ֔ד |
’e·ḥad |
לֹא־יַעֲנֶ֥ה |
ló-ya·‘ă·ne |
בְנֶ֖פֶשׁ |
ve·ne·fesh |
לָמֽוּת׃ |
la·mut |
31
וְלֹֽא־תִקְח֥וּ |
ve·ló-tik·ḥu |
כֹ֙פֶר֙ |
khó·fer |
לְנֶ֣פֶשׁ |
le·ne·fesh |
רֹצֵ֔חַ |
ró·tsé·aḥ |
אֲשֶׁר־ה֥וּא |
’ă·sher-hu |
רָשָׁ֖ע |
ra·sha‘ |
לָמ֑וּת |
la·mut |
כִּי־מ֖וֹת |
kí-mót |
יוּמָֽת׃ |
yu·mat |
32
וְלֹא־תִקְח֣וּ |
ve·ló-tik·ḥu |
כֹ֔פֶר |
khó·fer |
לָנ֖וּס |
la·nus |
אֶל־עִ֣יר |
’el-‘ír |
מִקְלָט֑וֹ |
mik·la·tó |
לָשׁוּב֙ |
la·shuv |
לָשֶׁ֣בֶת |
la·she·vet |
בָּאָ֔רֶץ |
ba·’a·rets |
עַד־מ֖וֹת |
‘ad-mót |
הַכֹּהֵֽן׃ |
hak·kó·hén |
33
וְלֹֽא־תַחֲנִ֣יפוּ |
ve·ló-ta·ḥă·ní·fu |
אֶת־הָאָ֗רֶץ |
’et-ha·’a·rets |
אֲשֶׁ֤ר |
’ă·sher |
אַתֶּם֙ |
’at·tem |
בָּ֔הּ |
bah |
כִּ֣י |
kí |
הַדָּ֔ם |
had·dam |
ה֥וּא |
hu |
יַחֲנִ֖יף |
ya·ḥă·níf |
אֶת־הָאָ֑רֶץ |
’et-ha·’a·rets |
וְלָאָ֣רֶץ |
ve·la·’a·rets |
לֹֽא־יְכֻפַּ֗ר |
ló-ye·khup·par |
לַדָּם֙ |
lad·dam |
אֲשֶׁ֣ר |
’ă·sher |
שֻׁפַּךְ־בָּ֔הּ |
shup·pakh-bah |
כִּי־אִ֖ם |
kí-’im |
בְּדַ֥ם |
be·dam |
שֹׁפְכֽוֹ׃ |
shó·fe·khó |
34
וְלֹ֧א |
ve·ló |
תְטַמֵּ֣א |
te·tam·mé |
אֶת־הָאָ֗רֶץ |
’et-ha·’a·rets |
אֲשֶׁ֤ר |
’ă·sher |
אַתֶּם֙ |
’at·tem |
יֹשְׁבִ֣ים |
yó·she·vím |
בָּ֔הּ |
bah |
אֲשֶׁ֥ר |
’ă·sher |
אֲנִ֖י |
’ă·ní |
שֹׁכֵ֣ן |
shó·khén |
בְּתוֹכָ֑הּ |
be·tó·khah |
כִּ֚י |
kí |
אֲנִ֣י |
’ă·ní |
אֲדֹנָ֔י |
’ă·dó·nay |
שֹׁכֵ֕ן |
shó·khén |
בְּת֖וֹךְ |
be·tókh |
בְּנֵ֥י |
be·né |
יִשְׂרָאֵֽל׃ |
yis·ra·’él |